Jakie są główne części instalacji odgromowej?

Część instalacji odgromowej – kompletny przewodnik po elementach systemu

• Instalacja odgromowa składa się z dwóch głównych części: zewnętrznej i wewnętrznej
• Zewnętrzna część zawiera zwody, przewody odprowadzające i uziomy
• Wewnętrzna część obejmuje połączenia wyrównawcze i urządzenia ochrony przepięciowej
• Każdy element musi spełniać normy PN-EN 62305 zapewniające bezpieczeństwo
• Prawidłowy montaż wszystkich części gwarantuje skuteczną ochronę przed piorunami

Instalacja odgromowa to skomplikowany system, którego poszczególne części muszą współpracować ze sobą idealnie. Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego jeden przewód na dachu nie wystarczy? Odpowiedź leży w złożoności całego systemu ochronnego.

Zewnętrzna instalacja odgromowa stanowi pierwszą linię obrony przed wyładowaniami atmosferycznymi. Zwody pionowe i poziome bezpośrednio przejmują energię pioruna, tworząc na dachu charakterystyczną siatkę metalowych przewodów. Te elementy wykonuje się najczęściej ze stali ocynkowanej, miedzi lub aluminium o średnicy minimum 8 mm. Przewody odprowadzające kierują ogromną energię elektryczną z dachu bezpośrednio do ziemi, gdzie uziomy rozpraszają ją bezpiecznie w gruncie.

Wewnętrzna część instalacji odgromowej to często pomijany, ale równie ważny element całego systemu. Połączenia wyrównawcze zapobiegają powstawaniu niebezpiecznych różnic potencjałów między metalowymi instalacjami w budynku. Urządzenia ochrony przepięciowej chronią wrażliwą elektronikę przed skutkami wyładowań. Bez tej części system byłby niepełny.

Każdy z tych elementów podlega ścisłym normom technicznym. Rezystancja uziemienia nie może przekraczać 10 omów, a wszystkie połączenia muszą być wykonane zgodnie z przepisami. To gwarancja, że system zadziała w krytycznym momencie.

Najważniejsze pytania o części instalacji odgromowej

• Ile głównych części ma instalacja odgromowa? – Instalacja składa się z dwóch głównych części: zewnętrznej (zwody, przewody odprowadzające, uziomy) i wewnętrznej (połączenia wyrównawcze, urządzenia ochrony przepięciowej)
• Jakie materiały używa się do budowy zwodów? – Najczęściej stosuje się stal ocynkowaną, miedź lub aluminium o średnicy minimum 8 mm
• Co to są uziomy i gdzie się je montuje? – To metalowe elementy zakopane w ziemi, które rozpraszają energię pioruna, montuje się je na głębokości minimum 0,5 m
• Czy wewnętrzna instalacja odgromowa jest obowiązkowa? – Tak, chroni urządzenia elektroniczne przed przepięciami i jest wymagana niezależnie od zewnętrznej instalacji
• Jaka może być maksymalna rezystancja uziemienia? – Według norm nie może przekraczać 10 omów

ŹRÓDŁO:

• [1]https://www.pasywny-budynek.pl/dom/instalacje/instalacje-odgromowe/co-to-jest-instalacja-odgromowa-lps-i-jakie-budynki-musza-ja-posiadac-cz-i[1]
• [2]https://www.an-kom.pl/baza-wiedzy/dla-wykonawcy-projektanta/instalacje-odgromowe/[2]
• [3]https://ah.com.pl/blog/jakie-sa-elementy-instalacji-odgromowej[3]

Zwody – pierwsze ogniwo obrony przed piorunem

Zwody odgromowe to najważniejsze elementy całej instalacji ochrony odgromowej, które jako pierwsze stają w szranki z niszczycielską siłą pioruna. Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego te metalowe elementy są tak skuteczne? Odpowiedź leży w ich strategicznym umiejscowieniu i konstrukcji.

Te wystające ponad obrys budynku metalowe elementy pełnią rolę kontrolowanego punktu uderzenia dla wyładowań atmosferycznych. Zamiast pozwolić piorunowi trafić w przypadkowe miejsce na dachu, zwody kierują energię elektryczną we wcześniej zaplanowane miejsce, skąd może być bezpiecznie odprowadzona do ziemi.

Naturalne kontra sztuczne zwody

W praktyce wyróżniamy dwa główne typy zwodów. Zwody naturalne to istniejące już elementy budynku – metalowe pokrycia dachów, rynny, maszty antenowe czy elementy żelbetowe. To często pomijany aspekt, który może znacznie obniżyć koszty instalacji.

Zwody sztuczne instaluje się specjalnie w celach ochronnych. Mogą przyjmować różne formy:

• Iglice i maszty pionowe na najwyższych punktach budynku
• Siatki przewodów poziomych na powierzchni dachu
• Przewody boczne montowane na ścianach

Strategia rozmieszczenia zwodów

Prawidłowe umiejscowienie zwodów to nie przypadek, lecz przemyślana strategia. Kluczową zasadą jest objęcie ochroną wszystkich narożników i krawędzi budynku – to właśnie te miejsca są najbardziej narażone na uderzenie pioruna. Zwody muszą tworzyć kompleksową siatkę ochronną, która nie pozostawi żadnego fragmentu dachu bez zabezpieczenia.

Przewody odprowadzające – bezpieczna droga energii do ziemi

Przewody odprowadzające stanowią kluczowe połączenie między zwodami a systemem uziemienia, tworząc bezpieczną autostradę dla energii piorunowej. Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak ogromna energia elektryczna z wysokości kilku kilometrów dociera bezpiecznie do ziemi? To właśnie dzięki przemyślanie zaprojektowanej sieci przewodów odprowadzających.

Te metalowe przewody muszą być rozmieszczone zgodnie z ścisłymi zasadami technicznymi. Norma PN-EN 62305-3 wymaga, aby tworzyły kilka równoległych dróg prądowych o możliwie najkrótszej długości. W praktyce oznacza to zachowanie określonych odległości między przewodami:

• 10 metrów dla I i II poziomu ochrony odgromowej
• 15 metrów dla III poziomu ochrony
• 20 metrów dla IV poziomu ochrony (najczęściej w budownictwie jednorodzinnym)

Sposoby montażu przewodów odprowadzających

Montaż natynkowy to najpopularniejsze rozwiązanie, gdzie przewody prowadzi się wzdłuż elewacji budynku, zachowując odległość około 2 cm od ściany. Punkty przyczepne instaluje się co jeden metr, zapewniając stabilne mocowanie. Alternatywą jest montaż podtynkowy, gdzie przewody ukrywa się pod powierzchnią tynku lub izolacji termicznej.

Kluczową zasadą jest unikanie tworzenia pętli i ostrych zagięć, które mogą generować dodatkowe napięcia podczas przepływu prądu piorunowego. Przewody powinny biec najkrótszą możliwą drogą, często wzdłuż narożników budynku, gdzie ryzyko uderzenia pioruna jest największe.

Uziomy – końcowe rozproszenie ładunku elektrycznego

Uziomy stanowią ostatni, ale najważniejszy etap odprowadzania energii piorunowej do ziemi. Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak ogromny ładunek elektryczny o natężeniu sięgającym dziesiątek tysięcy amperów zostaje bezpiecznie rozproszony w gruncie? To właśnie uziomy odpowiadają za ten kluczowy proces.

Metalowe elementy zakopane w ziemi tworzą rozległy interfejs z gruntem, który pozwala na stopniowe rozproszenie energii na dużej powierzchni. Im większa powierzchnia kontaktu uziomu z ziemią, tym efektywniejsze jest rozpraszanie ładunku elektrycznego.

Proces rozpraszania energii piorunowej

Gdy prąd piorunowy dociera do uziomu, energia elektryczna rozprzestrzenia się w ziemi w postaci koncentrycznych sfer potencjału. Proces ten zachodzi błyskawicznie – w ułamkach sekundy ogromna energia zostaje przekazana otaczającemu gruntowi. Kluczową rolę odgrywa tutaj rezystancja uziomu, która nie może przekraczać 10 omów zgodnie z normami.

Grunt wokół uziomu pełni funkcję naturalnego kondensatora, absorbując i rozpraszając energię. Wilgotność gleby znacząco wpływa na efektywność tego procesu – suchy grunt ma wyższą rezystancję, co utrudnia rozproszenie ładunku.

Rodzaje uziomów i ich efektywność rozpraszania

Różne typy uziomów oferują odmienne możliwości rozpraszania energii:

• Uziom otokowy – zapewnia równomierne rozproszenie wokół całego budynku
• Uziom fundamentowy – wykorzystuje duże powierzchnie zbrojenia betonowego
• Uziomy szpilkowe – koncentrują rozproszenie w określonych punktach
• Uziomy płytowe – oferują największą powierzchnię kontaktu z gruntem

Najskuteczniejsze są systemy hybrydowe, łączące kilka typów uziomów w jeden zintegrowany system. Takie rozwiązanie gwarantuje optymalną dystrybucję energii niezależnie od warunków gruntowych.

Elementy montażowe i złącza – niewidoczni bohaterowie instalacji

Gdy mówimy o instalacji odgromowej, skupiamy się zwykle na spektakularnych zwodach czy masywnych uziomach. A co z drobnymi elementami, które sprawiają, że cały system działa jak szwajcarski zegarek? Uchwyty, zaciski i złącza to prawdziwi bohaterowie całej instalacji – niewidoczni, ale absolutnie kluczowi.

Te pozornie proste elementy montażowe wykonują najtrudniejszą robotę. Muszą wytrzymać nie tylko warunki atmosferyczne, ale przede wszystkim ogromną energię przepływającego prądu piorunowego. Stal ocynkowana ogniowo, miedź czy aluminium – to materiały, które gwarantują bezawaryjną pracę przez dziesięciolecia.68

Rodzaje elementów montażowych w instalacji

Różnorodość dostępnych rozwiązań może przyprawić o zawrót głowy. Każdy element ma swoje określone miejsce i funkcję:[13]

• Uchwyty dystansowe – zapewniają odpowiednie odstępy między przewodami a ścianą
• Zaciski rynnowe – łączą instalację z systemem odwadniającym dachu[14]
• Złącza krzyżowe – umożliwiają rozgałęzienie przewodów w kilku kierunkach
• Złącza kontrolne – pozwalają na regularne pomiary parametrów instalacji[10]

Znaczenie prawidłowego montażu

Nie wystarczy kupić najdroższe elementy montażowe. Kluczem do sukcesu jest przestrzeganie zalecanych odległości między punktami mocowania – zwykle od 0,7 do 1 metra.[11] Źle zamontowany uchwyt może spowodować osłabienie całego systemu.

Elementy montażowe i złącza stanowią fundament każdej skutecznej instalacji odgromowej. Bez nich nawet najlepiej zaprojektowane zwody i uziomy nie będą w stanie zapewnić odpowiedniej ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi.13